به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد، ۸ اسفندماه ۱۴۰۱ طی سفر به استان اردبیل و دیدار با کتابداران، به سؤالات آنها پاسخ داد.

دغدغه‌های حوزه خرید و ارسال منابع

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اشاره پرسش‌های مطرح شده در حوزه ارسال منابع، اظهار داشت: در یک سال اخیر ساختار ارسال منابع تغییر کرده است؛ در این مدت تلاش ما خرید کتاب در رده‌های موضوعی پرامانت بود. برای روزآمدسازی منابع کتابخانه‌های عمومی، پیش از گرانی‌های اخیر حدود ۲۰۰ میلیارد تومان مورد نیاز بود؛ بخشی از این اعتبار سال گذشته تأمین و منابع خریداری شده از محل آن اعتبار در حال ارسال است. این رقم در حال حاضر چند برابر شده و متأسفانه در سال ۱۴۰۱ بودجه‌ای برای خرید کتاب اختصاص پیدا نکرد که ما را با چالش مواجه کرد و در حال پیگیری برای رفع آن هستیم؛ برای این کار از ظرفیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان برنامه و بودجه استفاده خواهیم کرد.

وی ادامه داد: طرح «کتاب من»، اشکالاتی داشت؛ ایراد اجرایی آن، این است که برای تهیه کتاب باید به ازای هر کتابخانه نقطه‌ای در انبار کتاب داشته باشید؛ در واقع نیاز به «انبار سلولی» دارد. ایراد دیگر در حوزه اجرا این بود که هزینه تمام شده ارسال بعضی از کتاب‌ها از هزینه اصل آن کتاب بیشتر بود. طرح کتاب من قرار بود بر مبنای نیاز اکثر اعضا اجرا شود که متأسفانه گاهی اینطور نبود. جایگزین ما برای این طرح، طرح «انتخاب کتابدار» است. تنوع تعداد عناوین کتاب‌ها در طرح انتخاب کتابدار، در راستای بهینه‌سازی این طرح انجام شد. راه مطلوب مد نظر بنده این است که طی توافق با معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودجه‌ای برای امکان خرید از نمایشگاه مجازی کتاب برای کتابخانه‌ها فراهم شود که متأسفانه مقدمات اجرای این ایده به لحاظ زیرساختی تاکنون فراهم نشده است.

رمضانی تصریح کرد: در حال حاضر بیش از توسعه کتابخانه‌ها در حوزه تقویت منابع برنامه‌ریزی می کنیم. در حوزه منابع باید به دو موضوع فکر کنیم؛ یکی اینکه با منابع موجود چقدر می‌توان اعضای موجود را حفظ کرد و دوم اینکه، چقدر می‌توان اعضای جدید جذب کرد.

وی همچنین در پاسخ به درخواست یکی از همکاران مبنی بر اختصاص اعتبار خرید نشریات کم‌طرفدار به خرید جایزه برای برنامه‌های کتابخانه گفت: ۶۰ درصد از هزینه خرید مجله توسط معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در قالب حمایت از نشریات، پرداخت می‌شود و ما ۴۰ درصد از هزینه خرید را پرداخت می‌کنیم. البته تلاش ما همواره خرید آثار پرمراجعه و فراگیر بوده است. مدل مطلوب بنده این است که منابع، برنامه‌ها و ساعات کار هر کتابخانه به ازای موقعیت، مختصات، مخاطب و الزامات خاص خود برنامه‌ریزی شود.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ادامه داد: به دنبال تولید محصولی جذاب و هویت‌بخش به کتابخانه هستیم و اخیراً محصولی تأیید شده و به زودی تولید می‌شود که در حوزه کودک کاربرد خواهد داشت. همچنین طراحی شخصیت (کاراکتر)، علاوه بر آقا و خانم کتابدار، برای کتابخانه‌های عمومی نیز در حال انجام است.

تغییر درجه‌بندی و نظام عضویت کتابخانه‌های عمومی

رمضانی با اشاره به موضوع ساختار درجه‌بندی در کتابخانه‌ها، گفت: به اعتقاد ما لحاظ کردن متراژ و فضا برای درجه‌بندی کتابخانه، معیار دقیقی نیست. در کتابخانه‌ای که دارای نرم‌افزار است و به اجرای برنامه‌های فرهنگی و ترویجی می پردازد، لازم است درجه‌بندی بر اساس تلفیقی از متراژ فضا و اثرگذاری فرهنگی انجام شود. بنابراین درجه‌بندی کتابخانه و نظام عضویت در کتابخانه‌های عمومی تغییر خواهد کرد. اولین کارت عضویت جدید کتابخانه‌های عمومی روز ۲۴ آبان ماه به آقای رئیس جمهور اهدا شد. در پی تغییر نظام عضویت، نظام تعریف خدمات در کتابخانه‌های عمومی نیز تغییر خواهد کرد و درجه کتابخانه عمومی بر اساس خدماتی که ارائه می‌دهد، تعیین می‌شود. در این مدل کتابخانه فعال و غیرفعال، تفاوت خواهد داشت و نظام تشویق و تنبیه اعمال خواهد شد. چنین ساختاری منجر به ارتقا و توسعه خدمات می‌شود. اقدامات زیرساختی و فنی برای تحقق این موضوع یک سالی است که به صورت جدی در حال پیگیری و انجام است و به زودی فاز یک رونمایی خواهد شد.

وی با اشاره به موضوع بازگشت منابع، اظهار داشت: در برخی از سال‌ها به میزان ورود کتاب به کتابخانه، «کتاب پروازی» داشتیم و کاهش منابع اتفاق خوبی نیست. در ذیل اصلاح طرح عضویت کتابخانه عمومی، احراز هویت نیز مدنظر قرار گرفته است. در حال اتصال به چند سامانه ملی هستیم که روند احراز هویت اصلاح و پیگیری منابع قابل کنترل شود.

رمضانی با اشاره به سؤالات مطرح شده در حوزه تبدیل وضعیت، لزوم همدلی و انسجام نیروهای یک مجموعه را یادآور شد و گفت: ستاد باید در کتابخانه‌های عمومی مابه‌ازا داشته باشد؛ ستاد باید برای پیشبرد مسائل در خدمت کتابخانه‌های عمومی باشد. کتابدار نیز وظایف متقابلی دارد و موظف به انجام آن است. رشد نیروی انسانی، لازمه پویایی مجموعه است و نیروهای یک مجموعه نباید احساس سرخوردگی کنند اما اقتضائات سازمان نیز باید مدنظر قرار گیرد.

مسائل معیشتی همکاران یکی از دغدغه‌های اصلی دبیرکل

وی تصریح کرد: ما به یکدیگر نیاز داریم. پیشبرد اهداف کتابخانه‌های عمومی نیاز به مسئولی مقتدر و دلسوز و همکارانی همراه دارد. یکی از دغدغه‌های اصلی بنده، مسائل معیشتی همکاران است و روزی نبوده که پیگیر این موضوع نبوده باشم. برای اینکه این فشار را از دوش همکاران بردارم تا با خیالی آسوده کار کنند، تمام تلاشم را خواهم کرد. تمامی آیتم‌های قانونی قابل اعمال در احکام همکاران لحاظ شده است. فشار مالی بسیار است، من به این موضوع واقف هستم؛ به طور جد رفع این مشکل را پیگیری می‌کنیم و در این مسیر ناامید نخواهیم شد.

رمضانی در خصوص امکان انتقال نیروی انسانی، گفت: نیروی انسانی بر اساس اقتضائاتی و نیاز به کار گرفته می‌شود و تعهداتی در این خصوص وجود داشته است؛ تا آنجا که به لحاظ آمایش نیروی انسانی لطمه‌ای وارد نشود، مشتاق هستم همکاران در جایی که شرایط بهتری دارند، کار کنند؛ اما وقتی به لحاظ نیروی انسانی در مضیقه هستیم، کاری نمی‌توان کرد. یقیین داشته باشید نگاه ما، نگاه همراهی است اما گاه شرایط فراهم نیست.

وی در پاسخ به پرسش یکی از همکاران در خصوص اعمال مدرک سوم، گفت: بر اساس قانون مدیریت خدمات کشوری، در حین خدمت تنها دو مدرک قابل اعمال است؛ چنانچه به لحاظ قانونی راهی فراهم شود، مانعی وجود نخواهد داشت اما در حال حاضر منع قانونی وجود دارد.

تقویت بحث نظام جامع پژوهشگران و پیشنهاد تقویت فعالیت‌های انجمن علمی ارتقای کتابخانه‌های عمومی ایران و خدمات آنها به این انجمن از سوی دبیرکل، از دیگر موارد مطرح شده در این نشست بود.